Türkiye’de iş kurma süreci, işletmenin türüne ve hedeflerine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Şirket kurmak isteyen girişimciler için doğru şirket türünü seçmek hem maliyetleri hem de işin yasal çerçevesini belirlemede önemli bir adımdır.
Bu yazıda, 2024 yılı itibarıyla farklı şirket türlerinin kuruluş maliyetleri ve özellikleri ele alınacaktır. İnceleyeceğimiz şirket türleri arasında şahıs şirketi, anonim şirket, limited şirket ve e-ticaret şirketi bulunuyor.
Şirket Türleri Nelerdir?
Şirket türleri; işletmenin büyüklüğü, sermaye gereksinimleri ve ortaklık yapısına göre değişir. Türkiye’de en yaygın olarak karşılaşılan şirket türleri arasında şahıs şirketi, anonim şirket, limited şirket ve son yıllarda artan dijital ticaretle birlikte e-ticaret şirketi bulunmaktadır. Bu şirket türleri, kuruluş süreçleri, maliyetleri ve yasal sorumlulukları bakımından birbirinden farklıdır.
Şirket kurma süreçleri ile ilgili ele aldığımız ilgili blog içeriklerimiz de ilginizi çekebilir:
Şirket Kapatma ve Tasfiye Süreci Nedir? Nasıl Yapılır?
Sermaye Şirketi Nedir? Nasıl Kurulur?
Limited Şirket Nedir? Nasıl Kurulur?
Komandit Şirket Nedir? Nasıl Kurulur?
Anonim Şirket Nedir? Nasıl Kurulur?
Şahıs Şirketi Kurma Maliyeti
Şahıs şirketleri genellikle küçük ölçekli girişimler için tercih edilen bir şirket türüdür. Türkiye’de en kolay ve maliyeti düşük şekilde kurulabilen şirket türü olarak bilinir. Şahıs şirketi kurmanın başlıca avantajları arasında hızlı kurulum süreci, düşük başlangıç maliyeti ve daha basit vergi işlemleri yer alır. Ancak, şahıs şirketlerinde işletme sahibinin tüm sorumluluğu üstlenmesi, kişisel malvarlığının risk altında olabileceği anlamına gelir.
Minimum Maliyet
2024 yılı itibarıyla, şahıs şirketi kurma maliyeti ortalama 1.000 TL ile 5.000 TL arasında değişir. Bu maliyetler, ticaret sicil harçları, noter masrafları ve vergi dairesi kayıt ücretlerini kapsar.
Ortak Sayısı
Şahıs şirketi, tek bir kişi tarafından kurulabilir. Ortaklık yapısına sahip olmayan bu şirket türünde, şirket sahibi işletmenin tüm yönetim ve finansal kararlarından sorumludur.
Özellikleri
Şahıs şirketleri, kişisel mülkiyetin devamı niteliğindedir ve işletme sahibi tüm borç ve yükümlülüklerden kişisel olarak sorumludur. Bu şirket türü, genellikle hizmet sektörü, danışmanlık ve perakende satış gibi alanlarda tercih edilir.
Gerekli Belgeler:
- Nüfus Cüzdanı Fotokopisi
- İkametgah Belgesi
- İmza Beyannamesi: Şirket sahibinin imzasını içeren belge.
- İşyeri Kira Sözleşmesi veya Tapu Fotokopisi
- Vergi Dairesi Başvuru Formu
- Sermaye Taahhüt Belgeleri
- Faaliyet Belgesi
Ödenen Vergiler:
- Gelir Vergisi: Şirketin karı üzerinden dilimlere göre %15 – %40 arasında değişen oranlarda alınır.
- Katma Değer Vergisi (KDV): Yapılan işlemlerin niteliğine göre %1, %10 veya %20 oranında alınır.
- Damga Vergisi: Belge üzerinde yazılı tutar üzerinden hesaplanır.
- Geçici Vergi: Üç aylık kar üzerinden alınır, yıl sonunda gelir vergisinden mahsup edilir.
Anonim Şirket Kurma Maliyeti
Anonim şirketler, geniş yatırımcı kitlelerine hitap eden ve büyük sermaye gereksinimi olan işletmeler için ideal bir yapıdır. Anonim şirketler, sermayesi paylara bölünmüş şirketler olup, bu paylar hisse senetleri aracılığıyla temsil edilir. Bu yapı, sermaye artırımı ve likidite sağlama açısından büyük avantajlar sunar. Anonim şirketler, genellikle büyük ölçekli projelerde ve halka açık yatırımlarda kullanılır.
Anonim şirket kurmak için gereken minimum serye tutarı 250.000 TL olarak belirlenirken, kayıtlı sermaye sistemi ile faaliyet yürüten ve halka arz edilmeyen şirketler için gereken sermaye 500.000 TL olarak belirlenmiştir.
Minimum Maliyet
2024 yılında anonim şirket kurma maliyeti, 250.000 TL ile 500.000 TL arasında değişir. Bu maliyetler; ticaret sicil harçları, noter masrafları, sermaye taahhütleri ve diğer yasal gereklilikleri içerir.
Ortak Sayısı
Anonim şirketlerin kurulumu için en az bir kurucu ortağa ihtiyaç vardır. Ancak anonim şirketlerin hisseleri halka arz edilebilir, bu nedenle ortak sayısı değişkenlik gösterebilir.
Şirket Özellikleri
Anonim şirketlerde hissedarlar, sahip oldukları hisse senedi miktarı oranında sorumluluk taşır. Hisse senetlerinin devredilebilir olması, sermaye yapısının esnekliğini artırır. Şirketin yönetimi, hissedarlar tarafından seçilen yönetim kurulu tarafından yürütülür.
Limited Şirket Kurma Maliyeti
Limited şirketler, Türkiye’de en yaygın tercih edilen şirket türlerinden biridir. Orta ölçekli işletmeler için uygun olan bu yapı hem sermaye gereksinimleri hem de ortaklık yapısı bakımından avantajlar sunar. Limited şirketler, ortakların koyduğu sermaye miktarı kadar sorumluluk taşıdığı, esnek ve güvenilir bir yapıdır. Bu şirket türü, birçok sektörde faaliyet gösteren işletmeler tarafından tercih edilir.
Minimum Maliyet
2024 yılı itibarıyla, limited şirket kurma minimum maliyeti 50.000 TL olmaktadır. Bu sermayenin 1/4’ü kuruluş sırasında ödenmeli, kalan kısmı ise şirketin kuruluşundan sonraki 24 ay içinde ödenebilir. Bu maliyetler, ticaret sicil harçları, noter masrafları, sermaye taahhütleri ve diğer yasal gereklilikleri içerir.
Ortak Sayısı
Limited şirketler en az bir, en fazla elli ortak tarafından kurulabilir. Ortaklar, koydukları sermaye miktarı ile sınırlı sorumluluğa sahiptirler.
Şirket Özellikleri
Limited şirketlerde, şirket yönetimi ve karar alma süreçleri, ortakların sermaye paylarına göre belirlenir. Ortaklar, şirketin yönetim kurulunda yer alabilir veya profesyonel bir yönetici atayabilirler.
Gerekli Belgeler
- Şirket Ana Sözleşmesi: Noter onaylı olarak hazırlanmalıdır.
- Kurucu Ortakların Nüfus Cüzdanı Fotokopisi
- Kurucu Ortakların İkametgah Belgesi
- İmza Beyannamesi: Şirket müdürünün imzasını içeren belge.
- Noter Onaylı Şirket Karar Defteri
- Sermaye Taahhüt Belgeleri
- Şirketin Faaliyet Belgesi
- Ticaret Sicil Memurluğu’na Başvuru Formu
Ödenmesi Gereken Vergiler:
- Kurumlar Vergisi: Şirketin yıllık karı üzerinden %25 oranında alınır.
- Katma Değer Vergisi (KDV): En son mevzuat ile birlikte, Katma Değer Vergisi Türkiye’de %20 oranında alınır.
- Damga Vergisi: Belge üzerinde yazılı tutar üzerinden hesaplanır.
- Geçici Vergi: Üç aylık kar üzerinden alınır, yıl sonunda kurumlar vergisinden mahsup edilir.
e-Ticaret Şirketi Kurma Maliyeti
e-Ticaret şirketleri, internet üzerinden ürün ve hizmet satışı yapan işletmelerdir. Dijital dönüşümün hızlanmasıyla birlikte, e-ticaret sektörü büyük bir ivme kazanmış ve birçok girişimci bu alanda faaliyet göstermeye başlar. e-Ticaret şirketi kurmak, geleneksel ticaret modellerine göre bazı ek maliyetler ve teknik gereksinimler içerebilir.
Minimum Maliyet
2024 yılı itibarıyla e-ticaret şirketi kurma maliyeti, 3.000 TL ile 15.000 TL arasında değişir. Bu maliyetler, ticaret sicil harçları, noter masrafları, web sitesi kurulumu, e-ticaret platformları ve diğer dijital altyapı maliyetlerini kapsar.
Ortak Sayısı
e-Ticaret şirketleri, şahıs şirketi, limited şirket veya anonim şirket yapısında kurulabilir. Ortak sayısı, seçilen şirket türüne bağlı olarak değişir.
Şirket Özellikleri
e-Ticaret şirketlerinin dijital bir platformda faaliyet göstermesi, lojistik, ödeme sistemleri, müşteri hizmetleri ve dijital pazarlama gibi ek operasyonel gereksinimler doğurur. Dijital altyapının kurulumu ve yönetimi, e-ticaretin başarısı için kritik öneme sahiptir.
Gerekli Belgeler:
- Şirket Türüne Göre (Anonim, Limited, Şahıs) Belgeler
- Vergi Levhası
- İmza Sirküleri
- Vergi Dairesi Kayıt Belgeleri
- Sanayi ve Ticaret Odası Kayıt Belgeleri
- E-ticaret Altyapısı Kurulum Belgeleri (Ödeme Sistemleri, SSL Sertifikası, vs.)
Ödenen Vergiler:
- Kurumlar Vergisi veya Gelir Vergisi: Şirket türüne bağlı olarak Anonim/ Limited şirketler için %25, şahıs şirketleri için %15-%40 arasında değişen oranlarda.
- Katma Değer Vergisi (KDV): Yapılan işlemlerin niteliğine göre %1, %10 veya %20 oranında alınır.
- Damga Vergisi: Belge üzerinde yazılı tutar üzerinden hesaplanır.
- Geçici Vergi: Şirket türüne göre üç aylık kar üzerinden alınır, yıl sonunda gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilir.
Şirket Kurmak için Gereken Diğer Temel Kalem Giderleri Nelerdir?
Ana Sözleşme Hazırlama ve Ticaret Sicil Tasdik Ücretleri: Noter, ticaret sicil müdürlüğü ve diğer yasal harçlar için yaklaşık 2.000 – 3.000 TL.
Ticaret Odası Kayıt Ücretleri: 1.500 – 2.500 TL arasında değişebilir.
Yasal Defter Tasdik Ücretleri: Yaklaşık 1.000 – 1.500 TL.
Mali Müşavirlik Ücretleri: Kuruluş sürecinde mali müşavirlik hizmetleri için ortalama 2.000 – 4.000 TL arasında bir ödeme gerekebilir.
Çeşitli Harç ve Masraflar: Vergi dairesi işlemleri, imza sirküleri gibi ek harcamalar için ortalama 1.000 – 2.000 TL.
Bu kalemler göz önünde bulundurulduğunda, şirket kurma maliyeti yaklaşık 7.500 – 13.000 TL arasında olacaktır (sermaye ve muhasebeci ücterleri hariç). Ancak, bu rakamlar yerel yönetimlere ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir.
Şirket türleri ve kuruluş maliyetleri hakkında bilgi sahibi olmak, girişimcilerin iş modellerine en uygun yapıyı seçmelerine yardımcı olabilir. Her şirket türü, farklı yasal ve mali sorumluluklar getirir. Bu nedenle, girişimciler iş planlarını oluştururken ve şirket yapılarını seçerken dikkatli bir değerlendirme yapmalıdır. Türkiye’de iş kurma süreci, ilgili yasal gereklilikler ve maliyetler konusunda danışmanlık almak, uzun vadede başarılı bir işletme yönetimi için önemli bir adımdır.